Elmak Control Systems në Stamboll Kadıköy-Kartal, Aksaray-Aeroporti, Kabataş-Bağcılar, Esenler-Kirazlı, Edirnekapı- Sultançiftliği hatlarında ve diğer birçok ilimizde kullanılan SCADA çözümleriyle bu alanda aranan bir partner haline geldi. Yıl sonunda açılması planlanan Levent-Hisarüstü hattının SCADA çözümlerinde de tercih Elmak oldu.
Elmak Kontrol Sistemleri Proje Yöneticisi Serdar ŞALE, bir metro hattında hem tünel hem de istasyonlar için sundukları SCADA çözümleri sayesinde bir yandan kesintisiz enerjiyi diğer yandan da yolcu güvenliğini sağladıklarını söyledi.
Başta kataner ve enerji sistemi, tünel havalandırma fanları, tünel egzoz fanları, jet fanlar, yürüyen merdivenler, turnikeler, aydınlatmalar, acil çıkış lambalarının hepsinin SCADA çözümleri tarafından kontrol edildiğini söyleyen ŞALE sorularımızı şöyle yanıtladı.
Elmak şirketini tanımak istiyoruz? Yapılanmanızı ve çalışma alanlarınızı anlatır mısınız?
Elmak sektörün en eski firmalarından biri. Şu anda Elmak Kontrol Sistemleri, Eles Endüstriyel Elektrik Sistemleri, Em-Glass Cam Makinaları ve otomasyonu yapan 3 ayrı gruptan oluşuyor. Ana firmamız Elmak ulaştırma sektörü ve bazı endüstriyel alanlarda hizmetler veriyor.
Raylı sistemlerdeki faaliyetlerine ülkemizin de ilk yerli raylı sistem SCADA projesi olan 2005-2006 yılında Edirnekapı-Sultançiftliği hattı ile başladı.
Sonraki yıllarda Gaziantep Tramvayı – İzmir Metrosu ki İzmir büyük bir projedir. Ardından Kadıköy-Kartal ve diğer İstanbul’daki projelerimizi aldık. Şu anda Elmak’ın, mühendislik ve devreye alma tarafında 25 kişi çalışıyor. Aynı zamanda panel üretimini yapan diğer kardeş firmamız Eles’de ise 21 kişi çalışıyor.
Ulaşım sektöründe raylı sistemler için ekonomik işletme, yolcu güvenliği ve konforunu ne tür çözümlerle nasıl sağlıyorsunuz?
Sunduğumuz SCADA sistemi iki aşamadan oluşuyor; biri CER SCADA yani enerji SCADA sistemi, diğeri de Çevresel Kontrol SCADA sistemi .Bu zaten bilinen bir ayrım.
Yolcu konforunu elbette ki işletmeci firma sağlar. Biz ise işletmeci firmanın yada idarenin en büyük yardımcısı olmalıyız. Sistemlerin aynı zamanda basit aynı zamanda da karmaşık altyapıları çözebilecek teknik mimaride olması gerekiyor. Gerçekten bizim işimizde en önemli konulardan biri de uygulama mühendisliği. Bunu iyi yapabilmek ve yurt dışı standartlarına erişebilmek için çok uğraşıyoruz.
Örneğin trenin elektriğini veren kataner sisteminin enerjisini veriyoruz ve izliyoruz. Bunu iyi bir raporlama ve düzgün çalışan bir topolojik renklendirme ile desteklemezseniz bu sistem yeterli değildir. Ve şehirde herhangi bir sebeple enerji problemi olması halinde işletme treni SCADA vasıtası ile güvenli bir şekilde istasyona çekebiliyorsa biz yolcu güvenliği için iyi bir çözüm vermiş oluruz.
Buna en başta kurulmuş doğru sistem mimarisinin yanında işletme eğitimlerini, bakım hizmetlerini, dokümantasyonu herşeyi dahil etmek gerekir.
Birde yangın senaryoları. Bu senaryoların doğru şekilde uygulanması sinyal sistemi ile arayüz hazırlanması işimizin en önemli parçalarından biridir. İstasyon ekipmanları da bu senaryolara uygun olarak acil durumda kontrol edilir. Yangın zonlarından gelen bilgilere göre yolcu güvenliği için en uygun yangın senaryosu operatörlere önerilir ve insan kaynaklı hatalar minimum seviyeye indirilerek sistemin otomatik çalışması sağlanır.
Daha önce de söylediğim gibi bizim işimizin çok büyük bir bölümü işletme ile birlikte çalışmayı gerektirir. Her çalıştığımız ilde işletme istekleri bizim için çok önemlidir.
SCADA kurulumu ve işletiminde ne tür zorluklarla karşılaşılabiliyor? Bu zorlukları nasıl aşıyorsunuz? Örneğin; Uzak mesafe uygulamalarında haberleşme aksaklıkları nasıl önleniyor? Bunlar kullanıcıya ve işletmeye ne tür avantajlar sağlıyor?
Burada firmamızın tecrübesi devreye giriyor. Bu alanda en çok uygulama yapmış firma olduğumuz için karşımıza çıkacak problemleri önceden tahmin edebiliyoruz. Bu nedenle bu tip zorlukları düşünerek en başta doğru mimariyi oluşturmak her şeyden önemli. Bildiğiniz gibi bu tip projeler devlet ihaleleri ile müteahhit firmalara verilir. Bizler onlara taşeron oluruz. Şartnameler bazen eski olabilir. Veya yetersiz olabilir. Birçok zaman bu şartnamelerin üzerinde mimariler hazırlıyoruz. Çünkü sistemin sağlıklı çalışmasını, kolay devreye alma yapabilmemizi ve uzun zaman güncel kalabilecek bir sistem olmasını hedefliyoruz.
Biz zor endüstriyel proseslerde de uzun zamandır çalışan bir firmayız. Çimento-MDF gibi ağır sanayide fabrikanın komple otomasyon sistemini kurduğumuz oluyor. Bu tip yerlerde kontrol çok daha fazladır ama saha bir 20km’lik metro hattına göre daha küçüktür. Bu iki sistemin birbirinden çok farklı dinamikleri var. Uzak alan sistemlerinin yazılım ve donanımları çoğunlukla proses otomasyonu ile farklılık gösterir. Kendine özgü çözümler ister.
Haberleşme altyapısı problemleri uluslar arası haberleşme protokollerini kullanarak aşıyoruz. Hatta bu konuda Ar-GE faaliyetlerimizde mevcut.
Bir tünelde yangın çıktığını ve orada kaldığınızı düşünün, gerçekten hayali bile korkutucu. Siz burada maksimum güvenliği sağlama adına hangi ekipmanları nasıl kontrol ediyorsunuz?
Tünelde yangın anı sadece bizlerle ilgili bir konu değildir. Tüm proje buna uygun olarak tasarlanır. Gördüğünüz ve hatta görmediğiniz kablolar bile yangına süreli olarak dayanımlı seçilir. Fakat tüm bu elektromekanik sistemlerin kontrolü tarafımızdan yapıldığı için işletmenin düzenli tatbikat yapıyor olması, ekipmanların bakımlarının yapılması da önemlidir.
Bizim sistemimiz ise tünel havalandırma fanları, tünel egzoz fanları, jet fanlar, yürüyen merdivenler, turnikeler, aydınlatmalar, acil çıkış lambaları vb. SCADA tarafından kontrol ediliyor.
İki tür yangın senaryosu var, birisi tünelde biri de istasyonda kalınması üzerine. Tren tünelde kaldığı zaman her istasyonda jet fanlar ve tünel havalandırma fanları ile duman tahliyesi yapılıp yolcuların ters istikamette güvenli ve temiz havanın bulunduğu bölgeye doğru yönlendirilmesi sağlanıyor. Bu yönlendirmeler tabi ki sinyalizasyon sistemi ile yapılan entegrasyon sayesinde oluyor. Tabi işletme tercihlerine göre otomatik senaryo uygulamaları farklılık gösteriyor.
İstasyonda bavul yangını dediğimiz türden yangınlarda ise, araç istasyonda iken yangın çıktıysa uygun senaryoları devreye sokarak fanları, aydınlatmaları, yangın perdelerinin açılıp kapanması, merdivenlerin çalışması, turnikelerin serbest bırakılması gibi aksiyonları alıyoruz. Şu an Kadıköy-Kartal metrosunda 150`nin üzerinde yangın senaryosu var.
Ülkemizde hangi hatlarda ve tünellerde referansınız var?
Në Stamboll Kadıköy-Kartal hattı (M4) , Aksaray-Havalimanı (M1 ) hattı, Kabataş-Bağcılar (T1) hattı, Esenler-Kirazlı (M1B)Hattı, Edirnekapı- Sultançiftliği –Habipler (T4 )hattı ve yıl sonunda açılması planlanan Levent-Hisarüstü hattı da İstanbul projelerimizin içinde yer alıyor.
İzmir metrosu tümüyle Elmak tarafından gerçekleştirildi. İzmir`deki eski metro hattının yenilenmesi ve yeni istasyonların sisteme eklenmesi gerçekleştirildi. Ayrıca Eskişehir tramvay hattının da tüm SCADA sistemi Elmak tarafından kontrol edilmektedir.
Gaziantep tramvayında benzer şekilde 3 hat uzatması ile birlikte tarafımızdan SCADA sistemi yapılmıştır.
Bunun yanı sıra Ankara’da Hızlı Tren Gar kompleksinin inşaatı devam ediyor, tamamlanınca SCADA’sını biz yapacağız. Yakın zamanda da TCDD’nin Bandırma Menemen hattı SCADA projesini gerçekleştireceğiz.
Birde Düzce Akcakoca’da büyük bir karayolu tüneli SCADA ve trafik kontrol merkezi projemiz var. İki aşamalı bir çalışma oldu. İlk etapda 4 tünel yaptık ardından 5 tüneli daha sistemimize ilave ettik. Tüm entegrasyonlar sorunsuz çalıştı.
Sizi sektörde hangi hizmetleriniz ve özellikleriniz öne çıkarıyor?
Bizim en büyük satış faaliyetimiz yaptığımız iştir. Bu çok iddalı bir cümle olsa da buna inanıyoruz. Gerçekten çözüm odaklı çalışırız. Müşterimize hayır dediğimiz pek olmaz.. Çünkü SCADA en son devreye alınan sistem, tüm cihazlarla entegrasyon yapılıyor, sinyalizasyon, orta gerilim ,DC kesiciler var, tümüyle biz konuşuyoruz. İyi bir proje idareciliği yapmak zorundayız. Uygulama mühendisliği konusunda uzmanlaşmış durumdayız. Ve sektörel aynı zamanda müşteri bazlı çalışıyoruz. Ve çalıştığımız alanda Ar-Ge faaliyetleri de yaparak hizmet kalitemizi yüksek tutmak durumundayız.
“Zamanını aşmayan proje bütçesini aşar bütçesini aşmayan proje zamanını” diye bir tekerleme var, siz gerçekten bu konuda sıkıntı yaşıyor musunuz?
Biz gardımızı ona göre alıyoruz. 8-10 istasyonlu bir metro projesinin normalde 8-9 ayda bitirmemiz istenir, ancak saha o şekilde gitmeyebilir 6 ay denilen proje 3 sene bile sürebilir; çünkü inşaat tarafı ve elektromekanik tarafı var ve biz en sona kalıyoruz. Biz de planlamamızı ona göre yapıyoruz. Zamanını da bütçesini de aşmaması için tecrübemizi ortaya koyuyoruz. Belki de bu tekerlemeyi ezberledik ve tecrübe ile önüne geçmeye çalışıyoruz diyelim.
Projelerinizde hep belli marka ürünleri mi kullanıyorsunuz yoksa marka bağımsız mı çalışıyorsunuz?
Marka bağımlısı kesinlikle değiliz. Hatta aksine bu konuda ülkemizde yeterince markaların olmadığını bile düşünüyoruz. Fakat tercihlerimiz var. Devreye alma aşamasında bize problem olabilecek hiçbir ürünü ne marka olursa olsun mimarimize almayız.
SCADA konusunda doğru bilinen yanlışlar nelerdir? Doğru ürün seçimi için nelere dikkat edilmelidir?
SCADA projeleri genel terminolojide uzak alan sistemleri üzerine kurulan izleme ve kontrol projeleridir. Ancak ulaştırma ve metro bundan biraz ayrışmaktadır. Halen birçok firma sadece ürün isimlerine bakarak mimari oluşturuyor. Halbuki metro-tramvay hatları kendilerine özgü çözümler istemektedir. Bilinen ve en sık yapılan hata bu diyebiliriz.
Doğru ürün seçimi için öncelik ihtiyacı doğru belirlemektedir. İşletmenin nasıl bir kontrol yapacağı hangi seviyede bakımcı ekibi bulunduracağı bile bu seçimlerde önemlidir. Çünkü kuracağınız sistem teslim ettiğiniz bir malzeme olmadığı için dinamik ve bakım – işletme kolaylığı olması gerekmektedir.
Bunlar dikkate alınarak doğru ürün seçilebileceğini düşünüyoruz.
Ulaştırma projeleri olunca tabi safety sistemlerde devreye girmeye başladı. Hazırladığınız mimarinin yedeklilik ve safety standartlarına uygun olabilmesi için bu konuda ekibinizin olması gerekiyor. Sadece yedekli PLC –RTU seçmek ile güvenli mimari kurmuş olmuyoruz.
Önümüzdeki dönemde ulaşım sektöründe hangi noktalara gelmeyi hedefliyorsunuz?
Şu anda en yüksek sayıda referansa sahip firma biziz bunu korumamız gerekiyor. Ürün geliştirmeye başlayacağız. Ve birlikte çalıştığımız partner firmalar ile yurt dışında daha büyük projeler takip ediyoruz.
Serdar ŞALE kimdir?
1983 İstanbul doğumluyum. Marmara Üniversitesinde Elektrik bölümünde lisans eğitimi yaptıktan sonra yine aynı Üniversite’de mekatronik ana bilim dalında yüksek lisans yaptım. Elmak`ta uzun süredir Proje İdarecisi olarak çalışıyorum. Projeler alındıktan sonra proje planlanması, terminlerin takibi, müşteri ilişkileri yönetimi ve ekip organizasyonunda teknik ekip ile koordinasyon çalışmalarını yürütüyorum. – Haberortak
Bëhu i pari që komenton